طراحی پایدار (قسمت هشتم)

طراحی پایدار

طراحی پایدار

معماری و ارتباط آن با کیفیت زندگی انسان

در طراحی پایدار مبحث نور به این صورت بیان می شود که  نور یک ابزار معماریست که علاوه بر آن بر سایر ابزارهای معمارانه نیز تأثیر گذار است .سناریویی که معمار برای نور مطلوب ساختمان خود در روز و شب در نظر میگیرد، در پیدایش حال و هوای کلی حاکم در بنا نقش دارد و هدف کلی در بوجود آمدن کالبد روحی بنا را شکل می دهد. معماری به عنوان اجتماعی ترین هنر بشری مرتبط با فضای اطراف انسان، عبارت است از علم و هنر و شکل بخشی به فضای زیست انسان. به عبارت دیگر، معماری بوجود آورنده فضایی است که انسان را از عوامل طبیعی مصون میدارد و فعالیتهای زندگی فردی و اجتماعی وی را در بر گرفته و به نیازهای مادی و معنوی وی پاسخ میگوید. از جمله علوم و هنرهایی که می توان به نقش نور در آن اشاره داشت، هنر معماری است که بحث مفصلی را در زمینه ی روند بهره گیری از نور طبیعی به خود اختصاص میدهد. در هنر معماری نور یکی از اجزایی است که کنار عناصر و مفاهیم دیگر از قبیل ساختار، نظم فضایی، مصالح، رنگ و غیره مطرح میشود و در طراحی به عنوان یک عنصر مجزا باید نقش خود را ایفا کند. یکی از مهم ترین مشخصه های نور طبیعی، توالی و دگرگونی آن در طول روز است که باعث حرکت و تغییر حالت در ساعات مختلف می شود.

مبحث بعدی در طراحی پایدار، نور مناسب و تاثیرات آن بر سلامت انسان است.

وابستگی بشر به نور و روشنایی انکار ناپذیر است. تاثیر نور بر ما و سلامت ما بیش از پیش آشکار گشته است، امروزه همگان بر این نکته واقفند که نور پردازی مناسب بر سلامت افراد تاثیر انکار ناپذیری دارد. هر فضا با نور دو چهره مییابد، روز و شب که با تغییر مقدار نور، این دو با هم پیوند می یابند. نور موضوعی است که در هر دوره زمانی، احساس و مفهومی خاص به معماری و زندگی داده است. نور می- تواند به عناوین مختلفی برای القاء مفهوم و هدفی مورد استفاده قرار گیرد، به عنوان مثال میتوان با ایجاد یک روزن و هدایت نور به موضوعی باعث تاکید در آن موضوع شویم و یا با استفاده از حرکتهای ملایم و نرم نور یک حس روحانی را به فضا بدهیم. عوامل متعددی در یک محیط ساخته شده بر حالت عاطفی و روانشناختی استفاده کننده تأثیر میگذارد. شدت نور عامل مهمی است که بر عملکرد استفاده کننده در آن فضا تأثیر میگذارد(ارجمندی، .(۱۳۹۰اگر افراد در شرایط مشخصی قرار نداشته باشند، به فقدان خلاقیت و رفاه عمومی منجر خواهد شد. بنابر عقیده برخی پژوهشگران روشنایی میتواند نقش مهمی در تقویت ادراک ویژه، فعالیت و تنظیم خلق افراد ایفا کند.

طراحی پایدار-8
طراحی پایدار

تاثیرات ناشی از نور بر روح و روان انسان در طراحی پایدار

نور تأثیر مستقیمی بر روح و روان انسان دارد. محققان عقیده دارند همان طور که به تغذیه سالم برای جسم خود می اندیشیم باید نور کافی و مناسبی را هم برای روحمان فراهم کنیم، به این ترتیب مانعی برای بسیاری از اثرات ناخوشایند بر روح و روانمان ایجاد خواهیم کرد. این تأثیر تنها به میزان نور بستگی ندارد بلکه نوع نور محیط نیز از جمله مواردی است که میبایست مورد توجه قرار گیرد. به عنوان مثال نورهای سفید و آبی هر چند به میزان کافی در محیط پراکنده شوند ولی حس ناامیدی و افسردگی را در شخص القا می کنند.

تاثیرات ناشی از نور بر جسم انسان در طراحی پایدار

با وجود نوری مناسب و کافی چشمان ما نه تنها آسیب نمی بینند بلکه هنگام دیدن عناصر اطراف خود و انجام کار و فعالیت با مشکلی مواجه نخواهند شد. دیگر اهمیت نورپردازی صحیح برای جسم ما بازدارندگی آن در مقابل برخی از حوادث فیزیکی است. به این معنا که با وجود نور کافی در یک محیط از بسیاری از اتفاقات مانند برخورد با موانع، افتادن ها و آسیب دیدگیهای جسمی دیگر مانند آن جلوگیری به عمل میآید. این موضوع در نقاطی از خانه که دارای سطوحی غیر هم سطح در کف محیط هستند، از اهمیت زیادی برخورداراست. نورپردازی یک محیط میتوان عامل ایجاد احساسات گوناگونی همچون آرامش، شعف، شادی، افسردگی، ترس، اضطراب، عصبانیت و احساسات دیگری مانند این ها باشد. از این رو است که انسان در یک مکان با نوعی نورپردازی احساس شادمانی میکند و در همان محیط با گونه ای دیگر از نورپردازی غمگین و محزون میشود. برای آگاهی از مطالب گذشته به آدرس زیر مراجعه کنید: طراحی پایدار(قسمت اول) طراحی پایدار(قسمت دوم) طراحی پایدار(قسمت سوم)

همان طور که نور به لحاظ دیداری در تغییر ساختار ظاهری اشیا موثر است، در تغییر شرایط ظاهری محیط و ویژگیهای معماری آن نیز میتواند نقش به سزایی داشته باشد، برخی از این تغییرات به نقل از تأثیر نور در معماری :

الف – تغییر وسعت محیط: میتوان به وسیله نور، فضایی را وسیعتر و یا کوچکتر نمایش داد. برای این منظور، کافی است نورپردازیها را بر روی دیوارها و کنجهای محیط انجام داد. به این ترتیب اطراف محیط روشنتر از مرکز شده و بزرگ تر جلوه میکند.

ب –  تغییر مسیر دید: گاهی ممکن است برای پنهان ساختن مشکلی ساختاری در بخشی از فضا و یا هر هدف دیگر دکوراسیونی تصمیم بگیریم قسمتی از فضا در همان وهله اول ورود مورد توجه مراجعه کننده قرار نگیرد. برای این منظور دو ابزار مهم وجود دارد:

طراحی پایدار-8
طراحی پایدار

۱- کاربرد نور

۲- کاربرد رنگ

اگرچه در میان این دو ابزار، کاربرد رنگ پایدارتر است ولی ممکن است با توجه به هدف مورد نظر عدم جلب توجه و تغییر مسیر دیداری مقطعی باشد و تنها مدتی این شرایط در محیط ایجاد شود

ج –  تأثیر نور بر رنگ محیط: نور یکی از عوامل تغییر دهنده و اساساً هویت دهنده رنگ است. یک رنگ در معرض نورهای رنگی مختلف جلوه های گوناگونی را دارد

د –  نور عامل تفکیک کننده فضا: البته این جداسازی به لحاظ ظاهری بوده و ترکیب ساختاری واقعی برای منفک کردن فضاها از هم وجود ندارد ولی با انتخاب یک ترکیب نورپردازی مناسب یک فضای بزرگ را میتوان به فضاهایی با کاراییهای مختلف تقسیم کرد.

بازتاب سلامت روانی در زندگی  

متخصصان علوم رفتاری و روانشناسی بر این عقیده اند که سبک زندگی و شرایط محیطی که انسان در آن زندگی میکند بر سلامت روان و جسم افراد تاثیر زیاد یم ی گذارد و هرچه شرایط محیطی مناسبتر باشد، فرد آرامش بیشتری پیدا میکند. فضای مسکونی فضایی است که حس مکان را برای انسان تعبیر میکند، اگر انسان از حس مکان بیبهره باشد دچار خستگی و دلسردی میشود در حالیکه خانه مکانی است که عشق و صمیمیت را برای همه اعضای خانواده فراهم میکند.

به دلیل این که اکثریت جمعیت کشور ما را کودکان و نوجوانان تشکیل می دهند، ضروری است با ایجاد زمینه های مناسب به امر ارتقای بهداشت روانی و سطح سلامت در محیطهای مختلف پرداخته شود تا کودکان بتوانند زندگی مفیدتر و رضایتمندانه تری داشته باشند. عدم سلامت روانی فرد، مشکلاتی بوجود میآورد که از لحاظ تأثیری که روی اعضای دیگر ،خانواده دارد جامعه را نیز تحت تأثیر قرار میدهد. افراد، پیوند میان خانواده و اجتماع هستند. افراد پرورش یافته در خانواده وارد اجتماع میشوند و ویژگیهای سالم یا ناسالم خود را که در خانواده دریافت کردهاند، وارد اجتماع میکنند. از این لحاظ سلامت یک جامعه به سلامت خانوادههای آنان وابسته است. بنابراین وقتی محیط زندگی افراد از نظر فیزیکی و روانی سالم باشد، فرد در آرامش زندگی میکند و بازدهی بهتر و مفیدتری در جامعه خواهد داشت. ساختمان های انرژی خالص صفر

چگونگی استفاده از نور در فضاهای داخلی در طراحی پایدار

شاید تشخیص این موضوع که آیا در بخش داخلی از یک ساختمان نورپردازی درست و اصولی وجود دارد یا نه، در وهله اول، کار چندان راحتی نباشد اما به راحتی از تبعات آن میتوان به این مطلب پی برد. اگر صبحها با سردرد از خواب بیدار میشوید، چشم های تان می سوزد، هاله های قرمزرنگ اطراف مردمک چشمهایتان دیده میشود یا اگر از همان اولین ساعات شروع روز، عادت به بدخلقی و پرخاشگری دارید، همه و همه نشانگر جای خالی نورپردازی مناسب در اتاق خوابتان است؛ چرا که نورپردازی خوب موجب می شود درخانه خود احساس آرامش و امنیت داشته باشید.

راه حل تمامی این مشکلات، ایجاد یک شمای انعطاف پذیر نوری است به نحوی که برای تمامی ساعات روز مناسب باشد و به اتاقهای شما در هر لحظه از شبانه روز، حالتی خوشایند ببخشد. نورپردازی باید به گونه ای طراحی شده باشد که با فشاردادن یک کلید ساده، براحتی بتوانید نور اتاق را زیاد یا کم کنید. بیم و طراحی پایدار

نور طبیعی یکی از عناصری است که در تغییر ماهیت فضای داخلی بنا تاثیر بسزایی دارد. ما میتوانیم نور را به گونهای بارز و مشخص داخل بنا هدایت کرده و بدین ترتیب با ایجاد عرصه هایی از نور و تاریکی، فضای یکپارچه را بدون استفاده از عناصر و مصالح جداکننده به بخشهای مجزا تقسیم کنیم. نور طبیعی، یکی از ویژگیهای مثبتی است که یک خانه میتواند داشته باشد اما کیفیت نور در هر قسمت خانه متفاوت است و بستگی به جهت اتاقها دارد.

اتاقهای رو به شمال : این اتاقها سرد هستند، نور زنندهای دارند و نور مستقیم خورشید به آنها نمیتابد. هنرمندان نقاش معمولاً اتاق کار خود را رو به شمال انتخاب میکنند تا در نور آن، بهتر بتوانند رنگها و طیفهای مختلف را تشخیص بدهند

. اتاقهای رو به شرق : اولین اتاقهایی که با طلوع خورشید روشن میشوند، اتاقهای رو به شرق هستند اما بعد از گذشت چند ساعت از زمان طلوع، سایهای بلند و طولانیمدت بر این اتاقها سایه میافکند و طی روز دیگر خبری از نور خورشید در این اتاقها نیست. بهتر است برای تعدیل نور شدید و خیرهکننده آفتاب در زمان طلوع، در این اتاقها از نور مصنوعی استفاده شود. با این کار میتوان در اواسط روز نیز تا حد ممکن، نور طبیعی روز را به نوعی در این اتاقها ایجاد کرد. این تمهید برای اتاقهای رو به شمال هم کارآیی دارد

اتاقهای رو به جنوب : .ها وجود دارد نور و گرمای خورشید در تمام مدت روز در این اتاق البته ممکن است طی روز و در فصلهای مختلف، کیفیت و میزان آن اندکی تغییر کند. بهتر است آشپزخانه، اتاق نشیمن و هر جایی که معمولا مدت زمان زیادی را طی روز در آنجا میگذرانید، رو به جنوب باشد.

اتاقهای رو به غرب : در گرمترین ساعات روز، نور خورشید به این اتاقها میتابد و زمانی که نور شدید است، چشم را آزار میدهد. بعدازظهرها در این اتاقها سایه میافتد و نور خورشید، ملایمتر می شود.

نویسنده: احسان فتاحی

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.